wpisy na blogu

Bezpieczna brama automatyczna, czyli fotokomórki, optyczne listwy krawędziowe, enkodery. Atomatyczna brama musi być nie tylko funkcjonalna, ale przede wszystkim bezpieczna. Takie elementy jak fotokomórki i listwy krawędziowe nie dopuszczą do kolizji skrzydła bramy z samochodem, rowerem czy bawiącym się na podjeździe dzieckiem. Enkodery zaś zatrzymują skrzydło bramy w ustalonym miejscu, kontrolują jego ruch, potrafią również wykrywać przeszkody.

Zaleca się stosowanie co najmniej jednej linii fotokomórek (najczęściej umieszczonej w świetle wjazdu), natomiast najlepiej, kiedy każda potencjalnie niebezpieczna strefa pracy bramy automatycznej jest zabezpieczona fotokomórkami. Pojedynczy zestaw składa się z nadajnika i odbiornika – generuje on wiązkę światła podczerwonego. W przypadku bramy skrzydłowej, jeśli podczas zamykania bramy wiązka zostanie przerwana, np. przez nadjeżdżający samochód lub przez przebiegające dziecko czy psa, centrala sterująca „odczyta” stan fotokomórek i natychmiast zatrzyma ruch skrzydeł, po czym go odwróci (skrzydła będą otwierać się). Choć jedna para fotokomórek zazwyczaj wystarcza, to bardzo zaleca się instalację dodatkowego zestawu montowanego na wysokości czoła całkowicie otwartych skrzydeł. Na typowych równych podjazdach można montować dowolne modele fotokomórek, np. bardzo precyzyjne fotokomórki XP 30 firmy FAAC. Jednak jeśli mamy nietypowy podjazd z mocnym spadkiem, to trzeba wybrać specjalny model fotokomórki, jak seria XP 20 firmy FAAC. Jej specyfika polega na tym, że można ustawić poziomy kąt widzenia w zakresie 180°. Ten model ma też funkcję pionowej korekcji optycznej, a to oznacza, że kąt odchylenia pionowego jest samoczynnie korygowany przez urządzenie w zakresie do ±13,5° (w zależności od odległości między nadajnikiem a odbiornikiem). 

Do bram przesuwnych stosuje się zarówno fotokomórki, jak i listwy krawędziowe (optyczne, rezystancyjne lub mechaniczne). Listwy optyczne działają na  zbliżonej zasadzie co fotokomórki. Montuje się jej na pionowej krawędzi bramy. Pomiędzy nadajnikiem a odbiornikiem umieszczonym w gumowym profilu „płynie” wiązka podczerwieni i w momencie najdelikatniejszego nawet kontaktu profilu z przeszkodą, brama natychmiast odwraca swój kierunek, zapobiegając uszkodzeniom pojazdu czy uderzeniu przechodzącego człowieka.

Kiedy brama otwiera się płynnie, nic nie staje jej na przeszkodzie, to za jej prawidłowe zatrzymanie się odpowiadają wyłączniki krańcowe lub czujnik zwany enkoderem. Enkoder jest z reguły wbudowany w napęd i kontroluje położenie bramy, daje nam pewność, że brama zatrzyma się zawsze w tym samym, wcześniej zaprogramowanym położeniu. Enkoder potrafi również wykrywać przeszkody, dzięki czemu znacząco poprawia bezpieczeństwo użytkowe bramy automatycznej.

Planując instalację bramy automatycznej, warto wziąć pod uwagę kupno kompletnego zestawu, tzw. startowego. W komplecie kupujemy wszystkie potrzebne komponenty, mamy pewność, że to markowe urządzenia renomowanej firmy, które będą ze sobą kompatybilne. Zestawy są tak dobrane, aby gwarantować bezpieczeństwo użytkowania. To także rozwiązanie korzystne ekonomicznie.

Do bram przesuwnych polecane są zestawy startowe FAAC CCYCLO 24V C720 lub C721 przeznaczone do użytku przydomowego. W skład każdego zestawu wchodzi napęd elektromechaniczny z centralą sterującą, fotokomórki i droga radiowa FAAC 868 SLH, czyli nadajniki i odbiornik pracujące na częstotliwości 868.35 MHz.

Czym różnią się zestawy CYCLO 24V C720 od C721? W pierwszym jest napęd C720 do bram przesuwnych ważących do 400 kg. W drugim znajduje się napęd C721 do skrzydeł cięższych – do 800 kg. Oba modele są bardzo trwałe dzięki zastosowanej przekładni cykloidalnej - patentowi firmy FAAC. Przekładnia zwiększa wydajność mechaniczną napędu do ponad 80%. Dzięki takiemu rozwiązaniu do maksimum są też zredukowane drgania bramy i hałas podczas jej przesuwania. Natomiast rozłożenie nacisku na wiele punktów styku gwarantuje niezawodne długoletnie działanie napędów.

Poziom bezpieczeństwa, jaki te napędy w połączeniu z centralami sterującymi E720 i E721 zapewniają użytkownikom jest ponadstandardowy. Niezawodny elektroniczny system antyzgnieceniowy jest wbudowany centralę sterującą. To element odpowiadający za kontrolę siły ciągu napędu. Natomiast enkoder natychmiast odwraca ruch skrzydła w przypadku wykrycia przeszkody. Przy tym napędy te  pracują bardzo wydajnie, przesuwając bramę z prędkością do 18 metrów na minutę, czyli przy maksymalnej prędkości są o 50% szybsze od napędów konkurencji.

W zestawach startowych CYCLO 24V znajdują się także: niezbędne akcesoria montażowe, moduł radiowy XF 868, dwa piloty XT2868 SLH LR oraz para fotokomórek XP 20B D. Zaletą nowoczesnych pilotów pracujących na częstotliwości 868.35 MHz jest ich pewność działania i niezawodność. Mają bowiem funkcję dostrajania się do warunków otoczenia, by skuteczniej emitować sygnał. To opcja opatentowana przez firmę FAAC zwana LR, czyli Long Range – jest to autodostrajanie pozwalające uzyskać zasięg nawet o 50% większy niż w konkurencyjnych rozwiązaniach. Ważna dla użytkowników jest również funkcja SLH (także opatentowana przez FAAC technologia), która zabezpiecza przed próbami skopiowania kodu i użycia go ponownie.

Z kolei fotokomórki z serii XP 20 D znajdujące się w tych zestawach startowych są znane z bezpieczeństwa. Mają bowiem regulowany kąt widzenia 180° (od -90° do +90°), dzięki czemu pracują niezwykle precyzyjnie. Bardzo dobrze zdają egzamin w trudnych warunkach, między innymi tam, gdzie są duże różnice poziomu terenu przy wjeździe na posesję. Najwyższej klasy soczewki gwarantują zasięg do 20 metrów. Fotokomórki można instalować na słupku bramy, na ścianie lub na wsporniku. Bez względu na sposób i kąt zamocowania, są chronione przed zakłóceniami powodowanymi innymi źródłami światła, jak na przykład reflektory samochodów. Mogą pracować w temperaturze od -20°C do +55°C.

Zestaw startowy FAAC Cyclo 2V C720 kosztuje 1610 zł netto, zaś Cyclo 2V C721 2200 zł netto.

Nawet najlepszy sprzęt, z wieloletnią gwarancją i prawidłowo zainstalowany może być usterkowy, jeżeli nie będziemy umiejętnie z niego korzystać i nie zadbamy o jego konserwację. Z praktyki firm serwisujących automatykę bram wjazdowych i garażowych wynika, że wiele awarii jest spowodowanych błędami użytkowników.

Konserwacja

Często zdarza się, że elementy mechaniczne lub jezdne przesuwnych bram wjazdowych są smarowane przez domowych konserwatorów smarem typu towot. Tego typu smaru nie wolno używać ani do listew zębatych, ani do kół zębatych, które z listwą się stykają. Natomiast do bram skrzydłowych, a dokładnie do ich zawiasów smar potocznie zwany towotem (np. smar litowy Łt-43) nadaje się jak najbardziej. Towotu nie można także stosować na elementy przekładni skrzydłowych siłowników elektromechanicznych, czyli modeli FAAC 413 czy 415, które mają odsłoniętą śrubę oraz nakrętkę pociągową. Smarowanie tych elementów, a także listew i kół zębatych  wyłącznie pogarsza parametry pracy napędów. Towot bowiem jest gęstym, lepkim smarem, do którego przywiera pył, kurz, piasek czy inne zabrudzenia, co w znaczny sposób pogarsza właściwości mechaniczne układu brama-siłownik. Do śrub i nakrętek w napędach, które mają odsłonięte te elementy (modele FAAC 413, 415) można stosować specjalne smary silikonowe, które sprawdzają się przy połączeniach elementów z metalu i z tworzyw sztucznych. Nie należy także stosować takich specyfików jak WD-40, które jak wiele osób twierdzi, jest dobre na wszystko.

Awaryjne otwieranie

Kiedy musimy otworzyć bramę lub drzwi garażowe ręcznie, np. z powodu braku zasilania na posesji lub wyczerpania się baterii w pilocie, najpierw należy je wysprzęglić, czyli rozłączyć połączenie napędu z bramą czy drzwiami. Wysprzęglanie polega, np. na pociągnięciu za linkę od wewnątrz garażu (jeśli mowa o bramie garażowej). Alternatywne może być wysprzęglanie od zewnątrz za pomocą klamki (z wkładką patentową i kluczem) połączonej z elementem wysprzęglenia napędu. Bramę wjazdową skrzydłową lub przesuwną także można otworzyć awaryjnie za pomocą odpowiedniego kluczyka i gałki lub pokrętła. Kiedy już napęd jest odłączony, skrzydła bramy należy spokojnie i dość powoli popchnąć. Jeśli zrobimy to z całej siły, siłownik może zostać uszkodzony. To samo dotyczy raptownego podniesienia drzwi garażowych.

Domowe naprawy

Jedną z napraw, jakie wykonuje się w czasie eksploatacji bram automatycznych jest wymiana bezpieczników topikowych w napędzie. Elektrycy-amatorzy często nie sprawdzają jaki był stary bezpiecznik i montują nieodpowiedni. W napędach stosuje się bezpieczniki topikowe dwóch typów: tzw. zwłoczne (o symbolu T – time lag albo time delay) oraz bezzwłoczne (o symbolu F – fast acting) oraz o różnych wartościach natężenia prądu (i czasem napięcia). Jeśli jednak osoba wymieniająca bezpiecznik nie sprawdzi tych parametrów i zamontuje bezpiecznik niewłaściwego typu, a co gorsza o wyższej wartości niż zalecana przez producenta sprzętu, to może nawet dojść do nieodwracalnego uszkodzenia np. centrali sterującej albo nawet spalenia instalacji urządzenia. Takie przypadki niestety zdarzają się w praktyce.

Przeszkody dla bramy skrzydłowej

Szczególnie jesienią i zimą pojawia się kłopoty z urwanymi zawiasami w bramach. Są konsekwencja tego, że wiele osób nie sprawdza czy teren, po którym poruszają się skrzydła bramy jest oczyszczony z zalegających liści czy śniegu. Jeżeli otwierająca się brama jest jednocześnie grabiami lub wręcz łopatą do odśnieżania, to jest to prosta droga do urwania zawiasów lub przeciążenia konstrukcji. Napęd, pracujący z większym obciążeniem, szybciej się eksploatuje, a tym samym będę nas czekały naprawy, czy nawet wymiana urządzenia.

 Na rynku napędów do skrzydłowych bram automatycznych są oferowane dwa rodzaje – elektromechaniczne i hydrauliczne. Które z nich są lepsze, popularniejsze czy lepiej zdają egzamin? Oba rodzaje są bardzo dobrym rozwiązaniem, jeżeli dobrze je dobierzemy do bramy (szerokości jej skrzydła, ciężaru oraz rodzaju wypełnienia) i częstotliwości jej używania.

Najogólniej można stwierdzić, że do przeciętnych warunków przydomowych wystarczają napędy z grupy elektromechanicznych. Doskonale nadają się do obsługi bram skrzydłowych mających skrzydła o długości nawet do 4 metrów. Brama przydomowa jest otwierana przeciętnie do 20 razy dziennie. I do takiego użytku w zupełności wystarczy na przykład napęd FAAC 414. Jest zasilany napięciem 230 V AC, może pracować na bramach skrzydłowych o długości do 3 metrów (lub nawet do 4 metrów, gdy jest zamontowany zamek elektromechaniczny). Napęd 414 może pracować w temperaturze od -20 do + 50 stopni C.  Jednak jest jeszcze jeden czynnik, jaki trzeba wziąć pod uwagę wybierając napęd – mianowicie ciężar skrzydła bramy. Siłownik elektromechaniczny, jakim jest wyżej omawiany model 414, nie nadaje się do obsługi bram ciężkich. Skrzydło otwierane przez ten siłownik nie może ważyć więcej niż 200-300 kg.

Jeżeli brama jest zdecydowanie cięższa lub też bardzo często otwierana, to w takiej sytuacji z pomocą przychodzą właśnie siłowniki hydrauliczne, z których znana jest firma FAAC. Modele hydrauliczne poleca się do bram skrzydłowych ciężkich, czyli ważących ok. 400 kg (i więcej) oraz bardzo często użytkowanych – powyżej 100 cykli na dobę (cykl to otworzenie i zamknięcie bramy). Takie warunki panują w miejscach użyteczności publicznej lub np. instalacjach osiedlowych, i tam właśnie hydrauliczne napędy FAAC, jak modele z serii 400,422,402zasilane napięciem 230 V AC, doskonale zdają egzamin.

Jaka jest różnica między tymi dwoma rodzajami napędów? Napędy elektromechaniczne są oparte o konstrukcję np. śrubową (śruba ślimakowa z nakrętką), w której element napędowy przesuwa się wzdłuż ich korpusu w linii prostej, przenosząc tym samym siłę na obsługiwane skrzydło, albo też napędy z ramieniem łamanym, jak modele FAAC 390 lub 391. Napędy elektromechaniczne to rozwiązanie sprawdzone, uniwersalne i dzięki prostocie swego działania – trwałe i bezawaryjne. Na podobnej zasadzie (praca liniowa) działają napędy hydrauliczne, ale przekładnie mechaniczne zastąpione są układem hydraulicznym. Przepompowywany olej zapewnia zdecydowanie dłuższą żywotność urządzenia, ponieważ elementy pracujące są zanurzone w kąpieli olejowej lub pokryte olejowym filmem, co zmniejsza siły tarcia i zwiększa trwałość. Napęd działa cicho, jest niezawodny w każdych warunkach atmosferycznych, w zakresie temperatur od -20°C do 50°C. Jego trwałość i bezawaryjność pozwala zastosować go w bramach otwieranych nawet kilkaset razy na dobę.

Czy w związku z tym, że napędy hydrauliczne są tak trwałe i niezawodne, to warto kupić je do użytku przydomowego? Tak, ale tylko w sytuacji, gdy brama jest bardzo ciężka, np. kuta lub całkowicie wypełniona. Inaczej  nie ma to sensu. W ofercie rynkowej są przecież doskonałe siłowniki elektromechaniczne jak FAAC 414 – uniwersalny napęd do bram skrzydłowych, pasujący do każdego rodzaju słupków, a przy tym najsilniejszy w swojej klasie. Jego koszt to ok. 750 zł netto. Natomiast napędy hydrauliczne, jak na przykład modele 402, 422 są przeciętnie dwa, trzy razy droższe (1500- 2100 zł netto). Taka inwestycja nie jest konieczna w zwykłych warunkach przydomowych. Hydraulika będzie miała szansę się „wykazać” w warunkach dużo trudniejszych, czyli z bardzo ciężką bramą lub często otwieraną. Dlatego wracając do zadanego na wstępie pytania – najważniejszy jest prawidłowy dobór napędu do parametrów fizycznych bramy uwzględniający rodzaj instalacji (przydomowa, zbiorcza, przemysłowa), co przekłada się na częstotliwość użytkowania urządzenia.

 Każdy zestaw musi zawierać napęd (siłowniki), centralę sterującą, fotokomórki lub listwy optyczne oraz piloty. Napęd odpowiada za poruszanie skrzydłami bramy, ale sercem każdego systemu automatyki bram i drzwi garażowych jest centrala. Od niej bowiem zależy praca napędu. 

Fotokomórki zapobiegają nieplanowanemu zamknięciu się bramy, co mogłoby uszkodzić pojazd lub uderzyć przechodząca osobę. Piloty zaś są przysłowiową kropką nad I, bo to dzięki nim sterujemy automatyką zdalnie. Znajdujące się w centrali odbiorniki radiowe pozwalają na dobranie odpowiednich  częstotliwości, na których pilot będzie współpracował z napędem. Dzięki tzw. kodowaniu zmiennemu, niemożliwie jest skopiowanie sygnału lub użycie go dla innego urządzenia. Daje to całkowite bezpieczeństwo i komfort użytkowania.

Miarą nowoczesności centrali sterującej jest ilość parametrów, jakie można zaprogramować. Najważniejsze to: regulacja siły napędu (każdego z osobna w przypadku bram dwuskrzydłowych), określenie czasu automatycznego zamykania za pojazdem, zakres działania spowolnienia na początku i na końcu ruchu. Można ustawiać różne warianty pracy bramy - np. skrzydła mogą otwierać się po uruchomieniu pilotem, ale i automatycznie po wykryciu obecności człowieka lub pracować w trybie furtki, częściowo się uchylając. Dzięki specjalnym koderom możliwe jest również precyzyjne ustalenie, w którym punkcie skrzydło się zatrzyma.

Kupując podstawowy zestaw do automatycznego sterowania bramą wjazdową, pamiętajmy, że w każdej chwili można rozszerzyć zakres funkcji automatyki. Do centrali sterującej najczęściej możemy podpiąć więcej niż dwie fotokomórki czy listwy optyczne, które nie dopuszczą do kolizji skrzydła bramy z samochodem czy bawiącym się na podjeździe dzieckiem. To jednak nie wszystko. Instalując w centrali sterującej stosowny moduł (np. dekoder, kartę Minidec lub odbiornik radiowy), do systemu wjazdowego możemy dołączyć kolejne elementy. Na przykład do central E045 i E145 firmy FAAC można podłączyć kolejne urządzenia. Po odpowiedniej konfiguracji, za pomocą jednego pilota będziemy sterować nie tylko bramą, ale też domowym systemem alarmowym, zraszaczami ogrodowymi, oświetleniem na podjeździe i w garażu. Ta sama centrala może odpowiadać za  podnoszenie i opuszczanie rolet okiennych.